Strategia oświetlenia muzealnego różni się znacznie od oświetlenia innych obiektów komercyjnych. Wymaga ona unikalnych rozwiązań, które podkreślają eksponaty przy jednoczesnym utrzymaniu ogólnego poziomu oświetlenia na niskim poziomie.
W przypadku oświetlenia muzeum należy przede wszystkim skupić się na oświetleniu akcentującym, a nie na oświetleniu ogólnym. W tym celu najlepiej sprawdzają się reflektory punktowe, szynowe, ścienne i reflektory szerokokątne. Oświetlenie ogólne najczęściej zapewniają oprawy sufitowe wpuszczane lub inne rozwiązania wbudowane.
Oświetlenie gabloty stanowi kolejny istotny element. W tym przypadku doskonale sprawdzają się taśmy LED.
Wybór odpowiednich opraw oświetleniowych do muzeum wymaga uwzględnienia wielu czynników, takich jak:
Temperatura barwowa (CCT)
Współczynnik oddawania barw (CRI)
Jasność
W tym artykule przedstawimy kompleksowe wytyczne dotyczące oświetlenia muzealnego, w tym wybór odpowiednich opraw, pomysły, techniki, wskazówki itp.
Zaczynajmy!
Oświetlenie do muzeum
Czym jest oświetlenie muzealne?
Oświetlenie muzealne to oświetlenie stosowane w muzeach i galeriach sztuki, gdzie wystawiane są dzieła sztuki, artefakty i inne obiekty. Atmosfera panująca w muzeum różni się od atmosfery w innych miejscach komercyjnych. Dlatego też techniki oświetleniowe i zastosowane oprawy również się różnią.
Głównym celem muzeum jest prezentacja unikalnych obiektów, dlatego kluczowe znaczenie ma oświetlenie akcentujące. Przy wyborze oświetlenia muzealnego należy ograniczyć oświetlenie ogólne i skupić się na oświetleniu akcentującym.
Jednak style i wzorce oświetlenia różnią się w zależności od rodzaju muzeum i kategorii wystawy. Na przykład, przy wyborze oświetlenia dla artefaktów czy rzeźb należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ są one wrażliwe na światło. Ponadto, wybrany kolor światła ma również duży wpływ na nastrój i atmosferę miejsca. Aby dowiedzieć się więcej na ten temat, czytaj dalej.
Oświetlenie do muzeum
Oświetlenie do muzeum: rodzaje opraw oświetleniowych stosowanych w muzeach
Nie wszystkie oprawy oświetleniowe nadają się do zastosowania w muzeum. Te miejsca mają specyficzne wymagania oświetleniowe, których nie wszystkie oprawy są w stanie spełnić.
Oto lista opraw najlepiej dopasowanych do atmosfery muzeum:
Taśmy LED: Bez względu na to, czy chodzi o oświetlenie ogólne, czy akcentujące, taśmy LED doskonale sprawdzają się w muzeach. Można je zastosować na suficie jako oświetlenie korytarzowe, tworząc efekt pośredniego oświetlenia. Ten rodzaj techniki oświetleniowej nie powoduje oślepienia, umożliwiając zwiedzającym swobodne podziwianie wystawy. Taśmy LED można również wykorzystać do podświetlenia gabloty. Kolejnym świetnym pomysłem jest oświetlenie schodów za pomocą tych opraw.
Oprawy wpuszczane: Oprawy wpuszczane to niewielkie, wbudowane oprawy oświetleniowe, które najlepiej podkreślają prostotę muzeum. Można je zastosować na całym suficie do zapewnienia oświetlenia ogólnego. Ponadto doskonale sprawdzają się na korytarzach i w strefach wystawienniczych. Przed montażem tych opraw należy jednak sprawdzić, czy sufit jest izolowany.
Reflektory punktowe: Reflektory punktowe są szeroko stosowane w muzeach do skupiania uwagi na dziełach sztuki lub innych obiektach. Te oprawy przyciągają uwagę zwiedzających do określonych elementów. Zazwyczaj mają one wąskie kąty wiązki światła, zapewniając oświetlenie kierunkowe. Reflektory punktowe są w rzeczywistości najpopularniejszą kategorią oświetlenia w muzeach.
Szyny oświetleniowe: Szyny oświetleniowe są bardzo popularne w galeriach sztuki. Te oprawy są regulowane, umożliwiając zmianę kierunku światła. Taka elastyczność sprawia, że doskonale nadają się na wystawy. Ponadto nadają muzeum minimalistyczny i elegancki wygląd.
Zawieszki (kinkiety): Zawieszki można również zawiesić w wejściu do muzeum, na korytarzach lub innych otwartych przestrzeniach. Ten rodzaj opraw designerskich podnosi estetykę przestrzeni i czyni ją bardziej atrakcyjną. Są one w rzeczywistości dziełem sztuki same w sobie.
Oprawy ścienne: Oprawy ścienne doskonale nadają się do podkreślenia wyjątkowej faktury ścian w muzeum. Można je również wykorzystać do podkreślenia dzieł sztuki umieszczonych na ścianach. Tworzą one artystyczną atmosferę, która współgra z ciszą muzeum.
Maxi Light - polski producent oświetlenia od 2005 roku
Oświetlenie do muzeum: czynniki wpływające na wybór oświetlenia muzealnego
Muzeum ma różne wymagania oświetleniowe, dlatego należy dokładnie przestudiować zagadnienia oświetleniowe, aby uzyskać najlepsze efekty świetlne. Oto czynniki, które należy wziąć pod uwagę przed wyborem opraw oświetleniowych do muzeum:
Wrażliwość eksponatów na światło:
- Eksponaty muzealne mogą być bardzo wrażliwe na światło. Stopień wrażliwości zależy od materiału, z którego wykonane są eksponaty. Intensywność światła, czas ekspozycji, obecność promieniowania UV, podczerwonego itp. mogą powodować blaknięcie lub degradację materiałów takich jak pigmenty, barwniki, tkaniny, papier i substancje organiczne. Przed instalacją jakichkolwiek opraw należy zbadać materiały, z których wykonane są eksponaty. Poniższa tabela przedstawia wrażliwość na światło różnych materiałów eksponatów:
| Wrażliwość na światło | Materiał | |—|—| | Bardzo wysoka | Pergamin, barwniki naturalne, tkaniny (np. jedwab) | | Wysoka | Obrazy olejne, rękopisy | | Umiarkowana | Meble drewniane, kość słoniowa | | Niska | Szkło, ceramika, marmur | | Bardzo niska | Żelazo, granit, tworzywa sztuczne |
Rodzaj oprawy:
- Muzeum należy podzielić na różne strefy, aby wybrać odpowiednie oprawy oświetleniowe. Do oświetlenia ogólnego można zastosować taśmy LED, oprawy wpuszczane lub inne oprawy wbudowane. Do akcentowania dzieł sztuki najlepiej sprawdzają się reflektory punktowe lub szyny oświetleniowe. Ponadto, aby dodać designerskich opraw do otwartych przestrzeni, doskonale sprawdzą się zawieszki. Jednak niezależnie od wybranej oprawy należy upewnić się, że pasuje ona do wnętrza muzeum.
Temperatura barwowa:
- Temperatura barwowa odgrywa istotną rolę w ogólnym charakterze muzeum. Zazwyczaj dla muzeów idealna jest ciepła barwa światła o temperaturze barwowej 3000K. Jednak może się ona różnić w zależności od rodzaju muzeum. Na przykład, chłodne światło najlepiej sprawdza się w muzeach nauki, natomiast ciepłe światło jest preferowane w galeriach sztuki. Poniżej przedstawiono listę temperatur barwowych dla różnych typów muzeów:
Wrażliwość na światło Materiał Bardzo wysoka Pergamin, barwniki naturalne, tkaniny (np. jedwab) Wysoka Obrazy olejne, rękopisy Umiarkowana Meble drewniane, kość słoniowa Niska Szkło, ceramika, marmur Bardzo niska Żelazo, granit, tworzywa sztuczne Więcej informacji na temat temperatury barwowej można znaleźć w artykule: How to Choose LED Strip Color Temperature?
Oświetlenie do muzeum: CRI (Współczynnik oddawania barw)
CRI określa dokładność odwzorowania kolorów obiektów pod sztucznym oświetleniem w porównaniu ze światłem naturalnym. Im wyższy współczynnik CRI, tym dokładniejsze odwzorowanie kolorów. CRI jest oceniany w skali od 0 do 100. Muzea i galerie sztuki zawsze dążą do uzyskania CRI powyżej 95. Najlepszym wynikiem jest CRI 100, zapewniający prawidłową wizualną i kolorystyczną dokładność dzieł sztuki.
Kąt wiązki światła
Rozproszenie światła zależy od kąta wiązki światła oprawy. Wskazuje on kąt, pod jakim emitowane jest światło. Kąt wiązki światła ma kluczowe znaczenie w oświetleniu muzealnym, zwłaszcza w przypadku akcentowania eksponatów. Oprawy oświetleniowe o szerokim kącie wiązki oświetlają duży obszar. Tego rodzaju oprawy są stosowane do oświetlenia ogólnego.
Natomiast oprawy o wąskim kącie wiązki emitują skoncentrowane światło. Są one wykorzystywane do oświetlenia akcentującego i punktowego. Przykładem opraw o wąskim kącie wiązki są reflektory punktowe i szyny oświetleniowe. Poniższa tabela przedstawia kąty wiązki światła różnych opraw oświetleniowych i ich zastosowanie:
| Rodzaj oświetlenia | Kąt wiązki | Zastosowanie |
|---|---|---|
| Reflektory punktowe | 10°-20° | Oświetlenie akcentujące kształtów 3D |
| Reflektory szerokokątne | 25°-35° | Oświetlenie tekstur |
| Reflektory szerokostrumieniowe | >45° | Jednolite oświetlenie dużej powierzchni |
| Szyny oświetleniowe | 15°-30° | Oświetlenie dzieł sztuki |
| Oprawy ścienne | 20°-60° | Oświetlenie powierzchni pionowych |
| Oprawy zwieszane | 15°-45° | Oświetlenie zawieszonych dzieł sztuki |
| Taśmy LED | 120° | Oświetlenie dekoracyjne i akcentujące |
Jasność
W muzeach zazwyczaj panuje spokojna i przygaszona atmosfera. Dlatego nie stosuje się zbyt wielu jasnych źródeł światła. Jednakże jasność oświetlenia może się różnić w zależności od dostępności światła naturalnego i stref muzeum. Ponadto, prezentowane w muzeum produkty również mają różne wymagania oświetleniowe. Na przykład, obrazy lub dzieła sztuki wymagają delikatnego oświetlenia, natomiast do oświetlenia dużych rzeźb należy wybrać jasne oprawy. Jednakże przy wyborze jasności należy również uwzględnić tematykę i nastrój danego obszaru. Nie należy jednak zbyt mocno przygasać oświetlenia, aby zapewnić odpowiednią widoczność.
| Lokalizacja w muzeum | Zalecane natężenie oświetlenia (luks) |
|---|---|
| Wejście do muzeum | 150-300 luksów |
| Korytarze | 100-200 luksów |
| Galeria lub strefa wystawiennicza | 150-500 luksów |
| Wystawa rzeźb | 200-1000 luksów |
| Ściany z obrazami/dziełami sztuki | 150-750 luksów |
| Dokumenty historyczne | 100-300 luksów |
Uwaga: Przed wyborem jasności oświetlenia należy uwzględnić materiał, z którego wykonane są eksponaty.
Oświetlenie do muzeum: ograniczenie olśnienia
Olśnienie znacznie utrudnia zwiedzającym oglądanie eksponatów. Może być spowodowane nadmierną jasnością lub niewłaściwym rozmieszczeniem opraw. W rezultacie powoduje dyskomfort i utrudnia dostrzeżenie szczegółów dzieł sztuki i artefaktów. W tym celu należy zastosować oświetlenie pośrednie. Oświetlenie korytarzowe przy użyciu taśm LED jest w tym przypadku doskonałym rozwiązaniem. Można również zastosować dyfuzory lub matowe soczewki w oprawach oświetleniowych. Ponadto, na gablotach i ramach można zastosować szkło antyrefleksyjne.
Funkcje sterowania oświetleniem
Dostęp do jasnego oświetlenia z zaawansowanymi funkcjami sterowania może zapewnić zwiedzającym doskonałe wrażenia. Umożliwi to również personelowi muzeum kontrolę nad atmosferą w przestrzeni. Na przykład, można zmieniać natężenie światła w zależności od zmienności światła dziennego. Pozwoli to nie tylko uzyskać większą kontrolę, ale także ograniczyć marnotrawstwo energii.
Oświetlenie do muzeum: rozwiązania oświetleniowe dla różnych obszarów muzeum
Muzeum można podzielić na trzy główne strefy w zależności od wymagań oświetleniowych:
Oświetlenie eksponatów:
- Oświetlenie eksponatów służy do akcentowania dzieł sztuki, rzeźb, dokumentacji i innych obiektów lub struktur muzeum. Do oświetlenia eksponatów powszechnie stosuje się reflektory punktowe, szyny oświetleniowe, oprawy ścienne i reflektory szerokokątne.
Oświetlenie ogólne:
- Oświetlenie ogólne to oświetlenie ogólne muzeum. Do oświetlenia ogólnego można stosować taśmy LED, panele świetlne, oprawy wpuszczane lub inne oprawy wbudowane. Należy zadbać o to, aby te oprawy zapewniały wystarczająco jasne i równomierne oświetlenie w całej przestrzeni muzeum.
Oświetlenie wyjść i wejść:
- Obszary wyjść i wejść do muzeum wymagają odpowiedniego oświetlenia w celu zapewnienia widoczności i orientacji. W tych obszarach można zastosować oprawy z czujnikami ruchu. Zapobiegnie to marnowaniu energii. Jednakże w tych przestrzeniach niezbędne jest również oświetlenie awaryjne, które włącza się automatycznie w przypadku awarii zasilania.
Oświetlenie do muzeum: Dlaczego warto stosować oświetlenie LED w muzeach?
Istnieje wiele różnych technologii oświetleniowych, jednak oświetlenie LED najlepiej nadaje się do zastosowania w muzeach. Dlaczego? Odpowiedź na to pytanie można znaleźć w poniższych punktach:
Wysoka energooszczędność: Oprawy LED są znacznie bardziej energooszczędne niż tradycyjne źródła światła, takie jak żarówki żarowe czy świetlówki. W porównaniu z innymi rodzajami oświetlenia oprawy LED pozwalają zaoszczędzić około 80% energii elektrycznej.
Lepsza kontrola: Oprawy LED oferują zaawansowane funkcje sterowania, niedostępne w przypadku tradycyjnych rozwiązań. Te oprawy umożliwiają regulację jasności, temperatury barwowej i innych parametrów.
Wszechstronność: Oprawy LED są dostępne w różnych kształtach, rozmiarach i wzorach. Dzięki temu doskonale nadają się do spełnienia wszelkich wymagań oświetleniowych. Można je stosować do oświetlenia ogólnego, akcentującego, eksponatów i awaryjnego.
Trwałość: W miejscach użyteczności publicznej częsta wymiana żarówek stanowi poważny problem. W tym przypadku oprawy LED są doskonałym rozwiązaniem. Mogą one pracować nawet od 50 000 do 100 000 godzin. Dzięki temu nie trzeba się martwić o częste naprawy czy wymianę.